Hemen her dönem büyük çatışmaların odağı olmaya devam eden bir bölgede bulunmasının yanı sıra Kutsal Kudüs anlayışı nereden geliyor? Orta Doğu’nun Kenan bölgesinde bu mekan, salt bir bölge olmanın çok uzağındadır. Bir tarafı Akdeniz diğer yanı Lut Gölü olan Yehuda Dağları üzerindedir. Her ne kadar günümüzde İsrail’in açıklamalarına göre Başkent olarak kabul edilse de bunun geçerliliği yoktur. Çünkü BM kurulu İsrail’in bu kararını tanımadığını belirtti. Ayrıca hem Hristiyan hem de İslam ülkeleri için bu kararın hiçbir geçerliliği yoktur.

Kimler İçin Kutsal Kudüs?

İbrahimi dinler olarak kabul gören Yahudilik ve Hristiyanlık ile beraber İslam için son derece önemli bir yerdir Kudüs. Sıralama yapmak gerekirse hem Hristiyanlık hem de Yahudi inancında en kutsal bölgedir. İslam için ise kutsal şehirler sıralamasında üçüncüdür. 1 Milyona yakın insanın yaşadığı bu bölgenin şu an için ayrımı çok keskindir. Batı Kudüs için İsrail hakimiyeti söz konusu olurken Doğu Kudüs Filistin tarafında kalır. Ancak devamlı olarak baskı ve çatışmaların odağında olmaya devam ediyor bu kutsal yer.

Kudüs Tarihi Mirası

5000 yıllık tarihe sahip olan Kudüs, tarihe öneme sahip birçok olayın şahidi konumundadır. Halihazırda peygamberler, medeniyetler ve sayısız olayların yaşandığı bölgedir. Hz. Davut’un ordusu tarafından işgal edildikten sonra uzunca bir süre Birleşik İsrail Krallığı başkenti oldu. Dini bir merkez olmasının yanı sıra 40 yıllık bir Davut yönetimine şahit oldu. Oğlu Hz. Süleyman ise bir başka önemli mertebeye yükseltti Kudüs’ü. Süleyman Tapınağı inşa ederek Yahudi tarihinin en önemli projelerinden bir tanesini gerçekleştirdi. Sonrasında ise İsrail Krallığı hüküm sürerken Milattan Önce 722 dönemindeki Asurlular işgali büyük darbe vurdu. Yıkımı ise Babil gerçekleştirdi ve büyük bir tarih yok oldu.  

Klasik Dönem Kudüs

Babil Tutsaklığı olarak bilinen dönem başladı. Zorlu günleri bitiren ise Pers Krallığı oldu. Hatta bu tarihi süreçle ilgili Yahudiler ile Persler arasında bir yakınlıktan bahseden tarihçilerin sayısı da az değildir. Bu esaret döneminden kalma bir Pers hayranlığı Yahudilerde var olmaya devam ediyor.

Bölgeyi tekrardan hizmetlerine sundu ve tapınak inşa etmelerine de olanak tanıdı. Yehuda topluluğu Büyük Daryus yönetiminde bir kez daha kutsal kabul ettikleri bölgeye geldi. Tapınak inşaatı tamamlanırken başken ve dini merkez ilanı da gerçek oldu. Sonrasında Büyük İskender’in gelmesiyle tüm bölge işgale uğradı.

Roma Cumhuriyeti tarih sahnesine çıkarken yerel idaresi Herod, Kudüs bölgesinin tek gücü oldu. Tapınakların yanı sıra duvarlar kuleler ve çeşitli sarayları yaptı. Bu süre boyunca Yehuda ile Roma arasında savaşlar süregeldi. Ayaklanmaların çıkması ve bastırılması çok uzun zaman sürdü. Yehuda başkenti olması ise bir kez daha sağlandı Kudüs’ün. Sonrasında ise Hadrianus şehri alarak Syria Palaestina isminde bir yapı kurdu.

Kudüs Müslümanların Elinde

Roma sonrasında Bizans himayesinde olan Kudüs. Hz. Ömer zamanında İslam Devleti’ne geçti. Medinetül Beytül Makdis ismiyle anılması da bu zamandan sonra oldu. Tapınak şehri olarak Kudüs, Müslümanlar için kutsal şehir unvanını aldı. Müslümanlaşma ise 620 yılında olurken kıble olarak da kullanımı söz konusuydu. Miraç olayından sonra ise kıble Kabe oldu. 16 aylık süre Kudüs’te yer alan Mescid-i Aksa için son derece önemlidir. Günümüzde de bu yerin değerli kabul edilmesiyle İslam devletleri adına yeri ayrıdır. 4 minareye sahip 37 metre yüksekliğindeki bu cami, beş binden fazla kişinin aynı anda namaz kıldığı alandır.

Kudüs’te Haçlı Katliamı

1099 yılında ise bir kez daha el değiştiren Kudüs, Fatimi işgaline uğradı. Sonrasında Hristiyan nüfusunun kovulmasıyla sonuçlanan olaylar yaşandı. Bunun üzerine Haçlılar toplanarak geldi. Hem Müslüman hem de Yahudi nüfus üzerinde büyük bir katliama imza attı. Bugün hala dehşet verici sonuçlarını görmek mümkündür. Selahaddin Eyyübi ise Kudüs’ü tekrar alıp hem Müslüman hem de Yahudi yurdu haline gelmesine katkıda bulundu. Ayrıca Hristiyanların bölgede kalmasına da izin verdi. Bundan dolayı Selahaddin Eyyübi, üç din temsilcileri için en büyük komutan olarak kabul edilir.

Osmanlı Ne Zaman Aldı?

Mısır Seferi sonucunda Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Osmanlı himayesine girdi Kudüs. Kanuni zamanı Kudüs için en parlak zamandı. Uzun asırlar savaş ve çatışmadan uzak bir yaşam alanı olmayı başardı. Sessiz geçen Osmanlı sonrasında ise yine kan ve göz yaşının merkezi durumunda kutsal Kudüs. Üç aşk hikayesi konulu sanat eserlerinin sayısı da oldukça fazladır. Film ve dizilere konu olmanın ötesinde herkes için kırmızı çizgidir.

Üç Dinin Kutsal Kudüs Anlayışı

Hazreti Davut ve Hz. Süleyman ile birlikte çeşitli dini figürlerin etkisiyle Yahudiler için kutsal bölgedir. Vaat edilmiş topraklar olması ve Tevrat etkisi de büyüktür. Bugün Büyük İsrail projesi için bu bölgede çalışmalar devam ediyor. Ağlama duvarı hacı olma adına rol oynar.

Hristiyanlar için Hz. İbrahim’in oğlunu burada kurban etmesi olayı büyük değerdedir. Burada Mesih İsa’nın işaret edildiği inanışı hakimdir. Ayrıca elbette ki Hz. İsa’nın çarmıha gerilme olayının burada yaşanması da kutsallığını ortaya koyar. Ardından Azize Helena tam 300 yıl sonra hac noktalarını yine Hz. İsa’nın hayatına göre belirlemiştir. Hacı olma özelinde iki dinin önem verdiği noktadır.

Mescid-i Aksa İslam özelinde birçok kutsallığı taşır. Hz. Muhammed’in bu noktadan Mirac olayı için yükselmesi de bir başka husustur. Tüm peygamberlere imam olması ve namaz kıldırması hadisesi de yine anlamlıdır. Ayrıca Yahudilerin ağlama duvarı olarak kabul ettiği yere Burak isimli atını bağlaması da Burak Duvarı olarak adlandırılmasını beraberinde getirdi.  Hz. Ömer’in fethi sonrasında da yine bu bölgenin kutsal yerlerden olduğuna dair görüş hakimdir. Filistin toprağı olarak kabul görme durumu devam eder. Üç din için ümit ve yeşerme bölgesidir. Yenilenme canlanma temsili vardır. Ancak devamlı çatışmalarla anılması da imajını zedelemeye devam ediyor.