Yıllar önce Netflix dizisiyle bir anda araştırmalara konu olan Şahmaran efsanesi nedir? Konuya dair çeşitli söylentiler olmakla beraber dil kökeni itibariyle de farklı anlamlar çıkarılması söz konusudur. Halihazırda efsaneler silsilesi çok olduğu gibi farklı toplumlarda yine aynı unsurların ortaya çıkması da muhtemeldir. Bununla birlikte kelimenin tek bir harfinden kaynaklı hatalı çıkarımlar yapmak da olasıdır.

Şahmaran Kelime Kökeni

Öncelikli olarak kelime kökeni açısından incelediğimizde Farsça ve birleşik kelimedir. Kürtçe ve Tatarca özelinde de yine anlamı var olmakla beraber “şah”, yüce anlamı taşır. İran Sultanı için tanımlanan kelimedir. Ayrıca şehirler için kullanımı da yine var olurken hem İran hem de Anadolu mitolojisinde görebilmek söz konusudur. Diğer kelimesi “mar” ise yılan demektir. Ekiyle birlikte “yılanlar” anlamına gelir ve “yılanların şahı” olarak en yücesini ifade eder.

Şahmeran ile şahmaran her ne kadar aynı gibi gelse de aslında farklıdır. İslam dini çevresinde bulunan şahmeran duası aslında buradaki yılan olayından tamamen ayrıdır. Buradaki meran kökü insanları ifade ederken şah ise iyilik ve dürüstlük anlamını sembolize eder. Yani, “şahmeran” dediğimizde iyi insanların duası anlamı çıkar. Bundan dolayı “şahmaran” ile uzaktan yakından ilgisi bulunmamaktadır.

Yılanların Gizemi Şahmaran Efsanesi Nereden Geliyor? 

İlk ortaya çıkışla ilgili şüphesiz ki farklı rivayetler olsa da Hititler zamanında kalmadır. Var olan İlluyanka Efsanesi buradaki benzerlerine göre ayrıdır. İlluyanka dediğimiz aslında yılan tarzında bir yaratıktır. Bir anda fırtınalar tanrısı olan Teşup ile ters düşer. Ardından savaşı başlar ve mücadelesinin sonsuza dek sürdüğüne dair inanç vardır.

Anadolu Topraklarına Gelişi

Adana ve Mersin yörelerinden hareketle Şahmaran efsanesi hala gizemini korumaya devam ediyor. Söz konusu rivayetlerin birinde merkez bölge Tarsus olurken diğerlerinde ise Adana önemlidir. Halihazırda Serenay Sarıkaya ve Burak Deniz’in başrolünde olduğu Şahmaran dizisi de Adana’yı konu alır. Ceyhan ile Misin bölgesi arasında bulunan Yılankale içerisinde hala yaşadığına dair inanç hakimdir.

Yeraltında yılanlarıyla birlikte yaşayan bir yaratık olarak kabul görür. Bununla birlikte insanların şifa bulması için onu öldürdüğü ya da öldürmesi gerektiğine dair öğütler vardır.

Şahmaran ile Lokman Hekim Hikayesi

Şifacı olarak bildiğimiz Lokman Hekim’in bu yaratıkla ilginç hikayeleri de anlatılara konu olur. Özellikle Şahmaran ile uzunca sohbetleri olduğuna dair inanç çokça yaygındır. Ayrıca şifalı otların ve tarifleri Lokman Hekim’e veren kişinin aslında Şahmaran olduğunu anlatan hikayelerde bulunur. Günümüzde birçok farklı karışım ve tarifin açıklayıcısı olan Lokman Hekim büyük saygı görür.

Şahmaran Efsanesinin Hikayesi

Adana-Mersin bölgesinde geçen anlatıya göre Meran ismindeki yılanlar hem akıllarıyla hem de şefkatleriyle öne çıktı. Barış içerisinde yaşayan yılanların lideri ise Şahmaran ismindeki kraliçedir. Ardından oduncu olarak geçimini sağlayan bir insanın gelmesiyle olaylar silsilesi başlar. İçerisinde bal olan mağaraya girme yolları arayan bu kişinin ismi kaynaklarda Cemşab olarak geçer. Arkadaşlarıyla birlikte balı çıkarmaya çalışırken bir anda sesler duyarak kaçarlar. Ancak önünün kapanmasıyla içeride kalır Cemşab. Sonrasında bir ışık görür ve ilerlemeye başlar. Havuz başındaki tahtında yatan Şahmaran ile böyle karşılaşır. Ardından tanışma ve güven kazanma olaylarıyla birlikte olmaya başlarlar. Ancak Cemşab evine, ailesine dönmek ister. Bunun üzerine Şahmaran, asla burayı kimseye söyleme diyerek onu serbest bırakır. Yıllar geçmesine rağmen bu olaydan hiç kimseye bahsetmez Cemşab.

Yıllar sonra ülke sultanı hasta olur. Çare bulmak için şifacılar bir araya gelir ve çözüm aramaya başlar. Sonrasında tek çözümün Şahmaran eti olduğunu söylerler. Bunun üzerine vezir, tüm insanları hamama götürüp uygun et aramaya başlar. Askerlerin topladığı insanlarda hamamlarda test edilir. Sırası gelen Cemşab içeri girince bir anda vücudundaki pulları dikkat çeker. Olayı anlatması istenir ve sonra Şahmaran’ın yerini söyler. Cemşab ile birlikte askerler, mağaraya gelir. Şahmaran ise bir anda öleceğini anlamasına karşın Cemşab’a yaklaşıp, “benim başım şifadır, kaynatıp sultana içir ama gövdem zehirlidir. Ondan dolayı vezire içir ki hemen ölsün. Kuyruk kısmımı ise sen iç ki şifacı olarak Lokman Hekim ol.” Bu sözleri işiten Cemşab, harfiyen uygulamış.

Birkaç gün içerisinde sultan iyileşmiş, vezir ise aniden ölmüş. Kendisini kurtaran kişiyi öğrenen Sultan ise hemen veziri yapmış. Artık vezir olan Cemşab, büyük bir övgü ve itibar kazanmış. Efsanenin en can alıcı noktası ise yılanlarla ilgilidir. İnanışa göre yılanlar hala Şahmaran’ın öldürüldüğünü bilmiyor. Öğrendiklerinde ise insanları istila edeceklerine ve intikamlarını alacaklarına dair inanış söz konusudur.